Niejednokrotnie osoby poszkodowane w wypadkach komunikacyjnych doznają uszczerbku na zdrowiu i rozstroju zdrowia tego rodzaju, że powodują one powstanie zwiększonych wydatków, utratę bądź zmniejszenie możliwości pracy zawodowej a także zmniejszenie widoków powodzenia na przyszłość.
Świadczenia rentowe mogą mieć charakter czasowy lub stały w zależności od trwałości skutków doznanego uszczerbku na zdrowiu.
Mogą być także modyfikowane, jeżeli ulegnie pogorszeniu stanu zdrowia osoby poszkodowanej, zwiększenie zakresu wydatków i ich wartość lub ulegnie wzrost wynagrodzenia, jakie mogłaby otrzymywać osoba poszkodowana, gdyby nie stan zdrowia pozostający w związku ze skutkami danego zdarzenia.
Renta z tytułu zwiększonych potrzeb jest świadczeniem przyznawanym na rzecz osoby, która po wypadku w związku z doznanym uszczerbkiem na zdrowiu stale wymaga między innymi opieki w określonym wymiarze czasu, ponosi cyklicznie koszty w związku z leczeniem, rehabilitacją, zakupem lekarstw, dojazdami do placówek medycznych, a także innymi wydatkami, które przykładowo zostały wskazane w diagramie.
Wysokość świadczenia rentowego może ulec zmianie w zależności od aktualnych potrzeb i faktycznych dodatkowych kosztów ponoszonych przez poszkodowanego.
Warto wskazać, iż do przyznania renty z tego tytułu, wystarcza samo istnienie zwiększonych potrzeb poszkodowanego jako następstwo czynu niedozwolonego. Jak wskazał bowiem SN w wyroku z dnia 22 czerwca 2005 r. (sygn. akt III CK 392/04, LEX nr 177203), w sytuacji kiedy podstawa zasądzenia na rzecz poszkodowanego renty stanowi zwiększenie potrzeb wyrażających się w przyszłych powtarzających się stałych wydatkach obejmujących między innymi konieczną opiekę, rehabilitację, pielęgnację, to w takim przypadku wystarczające jest wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego
Zgodnie zaś z wyrokiem SN z dnia 25 listopada 1999 r., sygn. akt II CKN 476/98 w przypadku obliczania renty z tytułu zwiększonych potrzeb, sąd nie jest zobowiązany do drobiazgowej dokładności. W tym zakresie powinien się kierować wskazaniami z art. 322 k.p.c., który stanowi, że „jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy”.
W odniesieniu zaś do renty wyrównawczej, zmniejszonych widoków na przyszłość, obliczenia jej wysokości przyjmuje się pewnego rodzaju założenie – hipotezę, polegające na porównaniu, jakie zarobki osiągałby poszkodowany gdyby nie uległ wypadkowi tzn. czy dalej zajmowałby określone stanowisko i uzyskiwał dochody w określonej wysokości. Utrata zdolności do pracy zarobkowej, zmniejszenie widoków powodzenia na przyszłość daje poszkodowanemu w wypadku podstawy do żądania renty wyrównawczej od osoby zobowiązanej. Przy obliczaniu wysokości takiego świadczenia pod uwagę brane są dochody, które poszkodowany uzyskuje lub może uzyskiwać w warunkach ograniczonych po wypadku zdolności do wykonywania pracy, a także inne świadczenia np. rentę z ZUS, które stanowią dochód osoby poszkodowanej. Analogicznie Sąd Najwyższy wyrok SN z dnia 5 września 2001 II UKN 534/00 OSNP 2003/11/274)wskazuje, że podstawą ustalenia wysokości renty wyrównawczej przy częściowej niezdolności do pracy stanowi „wysokość spodziewanego wynagrodzenia, pomniejszonego o wynagrodzenie, które pracownik może uzyskać wykorzystując ograniczoną zdolność do pracy, bez względu na aktualną sytuację na rynku pracy.
Renta wyrównawcza jest formą odszkodowania. Poszkodowany na etapie postępowania pozasądowego, sądowego musi wykazać, że istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wypadkiem a utratą jego zdolności do pracy zarobkowej, zmniejszeniem jego widoków powodzenia (majątkowego) na przyszłość.
Warto wskazać, iż zmniejszenie widoków powodzenia na przyszłość może stanowić samoistną podstawą przyznania renty, jeżeli istnieje związek pomiędzy utratą szans na osiągnięcie sukcesu zawodowego, ponieważ utracił sprawność fizyczną lub pogorszeniu uległ jego wygląd, a cechy te były istotne dla rozwoju jego kariery.
Podstawa prawna treść art. 444 § 2 kodeksu cywilnego,
Dodatkowe dokumenty, które mogą mieć wpływ na świadczenia rentowe i ich wysokość:
- PIT, PIT 5, sprawozdanie finansowe, księga przychodów i rozchodów
- zaświadczenie od pracodawcy o hipotetycznych zarobkach jakie mógłby osiągać zmarły, gdyby nadal pracował idąc przeciętną drogą awansu zawodowego i finansowego (zaświadczenie w kwotach netto najlepiej w rozbiciu na ostatnie 3 lata).
- zaświadczenie od byłego pracodawcy (zaświadczenie w kwotach netto najlepiej w rozbiciu na ostatnie 3 lata),
- orzeczenia o stopniu niepełnosprawności;
- rodzaj i wysokość świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, innych dochodów i ich źródeł.
*Jeżeli poszkodowany ponosi wydatek, który nie jest wydatkiem powtarzalnym, okresowym to żądanie w zakresie zwrotu takiego wydatku należy zgłosić w formie odrębnego roszczenia. Przykład takiego wydatku może stanowić koszt przystosowania mieszkania dla osoby niepełnosprawnej, koszt zakupu pojazdu do przewożenia osoby niepełnosprawnej, ale także konieczność zakupu sprzętu ortopedycznego, oprotezowania jeżeli zakup ten nie ma charakteru powtarzalnego.