Jeśli Ty lub Twój bliski ucierpieliście na skutek wypadku samochodowego z pewnością warto posiadać wiedzę, czego może żądać ofiara wypadku w związku powstałym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Ponad połowa poszkodowanych nie wie bowiem, że może ubiegać się o odszkodowanie od sprawcy wypadku z jego polisy OC. Tymczasem możemy żądać finansowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zwrotu wszelkich kosztów zawiązanych z leczeniem, a w poważnych przypadkach także renty. Jeśli w wyniku wypadku stracimy członka najbliższej rodziny, możemy domagać się odszkodowania za pogorszenie sytuacji materialnej, renty i zadośćuczynienia, a ubezpieczyciel sprawcy powinien zrekompensować wszelkie roszczenia.
Kategorie roszczeń, które przysługują bezpośrednio poszkodowanym z ubezpieczenia OC sprawcy wraz z podstawami prawnymi:
Jednorazowe zadośćuczynienie pieniężne z tytułu uszczerbku na zdrowiu, rozstroju zdrowia.
Zadośćuczynienie za krzywdę należne jest na podstawie art. 445 § 1 k.c. i ma na celu zrekompensowanie doznanego uszczerbku na zdrowiu, rozstroju zdrowia – cierpień fizycznych i psychicznych, wszelkich dolegliwości, niedogodności, ograniczeń jakich doznała osoba poszkodowana. Przy określaniu wysokości tego roszczenia trzeba zawsze brać pod uwagę indywidualne okoliczności. Będzie o tym decydować między innymi rodzaj i rozległość obrażeń, a także to jak długo zajmuje proces leczenia, rehabilitacji i czy jest on bardzo uciążliwy dla poszkodowanego, ze względu choćby na konieczność przeprowadzenia kilku operacji czy bolesnej rehabilitacji. Na wysokość zadośćuczynienia wpływają także indywidualne cechy osoby poszkodowanej, jej wiek, czy rokowania na przyszłość. Niemniej ważne są nieodwracalne skutki wypadku komunikacyjnego czy utrata organów lub inny trwały uszczerbek na zdrowiu. Z kolei o cierpieniu psychicznym świadczyć będą w szczególności objawy depresyjne, jak m.in. poczucie bezradności, apatia i obniżony nastrój, płaczliwość, obniżona samoocena np. ze względu na oszpecenie. Jest to roszczenie o najbardziej osobistym charakterze i dlatego też nie jest możliwe wskazanie wszystkich okoliczności, jakie decydują o wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma zrekompensować szkodę, która ze swej natury nie ma jasno określonej i jednoznacznej wartości pieniężnej. Konieczne jest indywidualne podejście do każdego przypadku i z tego powodu również przyznawana kwota jest ustalana tylko dla danego poszkodowanego. Stawki zasądzane w innych podobnych sprawach mogą być jedynie pewną wskazówką, jednak niedopuszczalne jest schematyczne podejście opierające się np. o stopień uszczerbku na zdrowiu określany procentowo przez biegłych.
Koszty leczenia i rekonwalescencji.
Od podmiotu zobowiązanego do naprawienia szkody na osobie można żądać pokrycia wszelkich kosztów poniesionych z powodu uszkodzenia ciała i/lub rozstroju zdrowia (również psychicznego), co wynika z treści art. 444 § 1 k.c. Powołany przepis mówi o „wszelkich” kosztach, natomiast w praktyce oznaczać to będzie w szczególności koszty:
- zakupu leków i innych środków farmakologicznych, opatrunków, środków ortopedycznych;
- diagnostyki, konsultacji i zabiegów medycznych lub rehabilitacyjnych;
- dojazdów na wizyty do lekarzy specjalistów;
- dojazdów i pobytu osób bliskich dla poszkodowanego, który przebywa w placówkach medycznych:
- zakupu protez bądź innych aparatów (np. aparatu słuchowego);
- zakupu wózka inwalidzkiego lub samochodu;
- dostosowania mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej;
- sprawowania opieki nad poszkodowanym.
Należy przy tym pamiętać, że poszkodowany nie ma obowiązku oszczędzania na swoim zdrowiu i starania się o to, aby powyższe koszty były jak najniższe. Jeżeli na świadczenie refundowane przez NFZ trzeba oczekiwać, a stan zdrowia poszkodowanego wymaga natychmiastowej diagnostyki, leczenia, rehabilitacji wówczas pacjent ma prawo udać się na prywatną wizytę u lekarza specjalisty lub rehabilitanta, czy też prywatnie wykonać badanie diagnostyczne. Podobnie poszkodowany ma prawo żądać, aby sprzęt ortopedyczny, wózek inwalidzki lub samochód były jak najlepiej przystosowane do jego potrzeb i spełniały najlepsze standardy oraz powinny pozwalać poszkodowanemu na normalne funkcjonowanie na tyle na ile jest to możliwe ze względu na stan zdrowia. Ważne jest także to, że poszkodowany może żądać wyłożenia z góry środków finansowych niezbędnych na koszty leczenia, rehabilitacji lub przygotowanie do innego zawodu niż dotychczas wykonywany. Przykładowo: koszykarz nie będzie mógł kontynuować swojej kariery sportowej, jeśli doznał poważnego uszkodzenia stopy, a tym bardziej w razie jej amputacji. Podobnie będzie w przypadku muzyka, czy też robotnika budowlanego, którzy potrzebują sprawnych rąk do wykonywania swojej pracy, dlatego ich utrata lub np. niedowład będą to uniemożliwiały.
Naprawienie innych szkód:
Jednocześnie poszkodowanemu należy się na zasadach ogólnych zwrot utraconych zarobków, korzyści, które mógłby uzyskać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Podstawę dla tych roszczeń stanowi z art. 361 § 2 k.c. Naprawieniu muszą ulec także szkody materialne, jak zwrot kosztów zniszczonej w wyniku wypadku komunikacyjnego odzieży, obuwia, ale także telefonu komórkowego, laptopa……
Świadczenie rentowe:
Na podstawie art. 444 § 2 k.c. poszkodowany może starać się o rentę, jeśli w wyniku zdarzenia komunikacyjnego doszło do całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy zarobkowej, która może mieć charakter stały lub przemijający, zwiększenia potrzeb poszkodowanego (np. związanych z rehabilitacją, leczeniem, lekami, opieką, zmniejszenia się widoków powodzenia na przyszłość (dotyczących m.in. kontynuowania edukacji lub kariery zawodowej). Celem świadczenia rentowego jest pokrycie stałych kosztów, które powstały po stronie poszkodowanego w związku ze skutkami wypadku komunikacyjnego (np. koszt opieki osoby trzeciej, koszt rehabilitacji, zakupu leków, środków higieny….)
Ustalenie odpowiedzialności za skutki następujące w przyszłości.
Oprócz żądań pieniężnych możliwe jest zgłoszenie potrzeby ustalenia (na podstawie art. 189 k.p.c.), że ubezpieczyciel będzie odpowiedzialny za szkody, jakie wystąpią w przyszłości u poszkodowanego, a które w momencie orzekania jeszcze się nie ujawniły lub nie nastąpiły. Jest to szczególnie istotne, jeśli podejrzewa się, że stan zdrowia poszkodowanego będzie się pogarszał. Przykładowo urazy kręgosłupa mogą w późniejszym czasie skutkować powikłaniami neurologicznymi (tj. drętwienie kończyn, bóle, zawroty głowy). Tym samym potrzeby poszkodowanego jak i doznany uszczerbek na zdrowiu mogą się zwiększyć w przyszłości. W oparciu zatem o normę art. 189 k.p.c. Sąd może stwierdzić, że pozwany ubezpieczyciel będzie zobowiązany do zrekompensowania dalszych szkód, jakie mogą wystąpić w przyszłości. Dzięki temu poszkodowany łatwiej będzie mógł udowodnić i uzasadnić swoje żądania, jeśli jego stan zdrowia się pogorszy.
Jakie muszę posiadać dokumenty, aby uzyskać odszkodowanie?
Przede wszystkim powinieneś przygotować:
- dokumentację medyczną (dotyczącą leczenia po wypadku, wszelkie faktury i rachunki za leki, środki opatrunkowe, rehabilitację, wizyty lekarskie lub zakup sprzętu medycznego);
- dokument potwierdzający odpowiedzialność sprawcy (notatka policyjna lub oświadczenie sprawcy wypadku);
- dokument potwierdzający przyjęcie odpowiedzialności za skutki wypadku (oświadczenie podmiotu, na którego terenie doszło do wypadku).
A co w sytuacji śmierci ofiary wypadku?
Śmierć osoby bliskiej to przede wszystkim ból i cierpienie dla jej najbliższych. Z tego tytułu Tobie oraz innym członkom rodziny należy się zadośćuczynienie. Poza tym przysługuje Ci zwrot kosztów pogrzebu i postawienia nagrobka, które niejednokrotnie mogą być wysokie. Śmierć bliskiej osoby może także doprowadzić do pogorszenia się Twojego statusu materialnego – wówczas warto starać się o odszkodowanie lub/i rentę z tego tytułu.
Jednorazowe świadczenie w postaci zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Świadczenie to stanowi sposób złagodzenia cierpień fizycznych i psychicznych osób najbliższych związanych z nagłym zgonem poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym. Świadczenie to ma podjąć próbę rekompensaty z tytułu krzywdy w postaci bólu i cierpienia najbliższych członków rodziny zmarłego. Podstawę prawną dla tego roszczenia stanowi art. 446 § 4 k.c., art. 24 k.c.
w zw. art. 448 k.c. Stosowne odszkodowanie, które także jest roszczeniem pieniężnym jednorazowym i będzie przysługiwać w sytuacji, jeżeli wskutek śmierci poszkodowanego nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej jego najbliższych. Podstawę prawną dla tego roszczenia stanowi art. 446 § 3 k.c. Zadośćuczynienie pieniężne i stosowne odszkodowanie są roszczeniem samodzielnymi, co oznacza, że jeżeli jest kilka osób uprawnionych do zadośćuczynienia, odszkodowania
(np. małżonek i dwójka dzieci) każda z nich ma własne indywidualne roszczenie z danego tytułu, czyli jego wypłata realizowana jest na rzecz każdego z uprawnionych oddzielnie. Zwrot kosztów związanych z leczeniem i pogrzebem zmarłego poniesiony przez członków jego rodziny. Do kosztów pogrzebu wliczane będą także wydatki poczynione na zakup odzieży żałobnej, organizację ceremonii pogrzebowej, stypy, zakupem kwiatów, zniczy. Podstawę prawną dla tego roszczenia stanowi art. 446 § 1 k.c. Renta alimentacyjna, która ma na celu uzupełnienie dochodów osób uprawnionych po śmierci poszkodowanego, wobec których na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeśli przemawiają za tym zasady współżycia społecznego (art. 446 § 2 k.c.); czas trwania takiej renty uzależniony jest od prawdopodobnego czasu trwania obowiązku alimentacyjnego, potrzeb innych osób bliskich.
Jak uzyskać odszkodowanie/zadośćuczynienie?
Roszczenia odszkodowawcze kierujemy do Towarzystwa Ubezpieczeniowego sprawcy zdarzenia komunikacyjnego, a jeżeli sprawca zdarzenia nie dokonał obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdu to wówczas żądania odszkodowawcze osoby poszkodowane mogą kierować do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (za pośrednictwem zakładu ubezpieczeń). Pamiętajmy, że dochodzenie roszczeń odszkodowawczych jest postępowaniem, które toczy się na wniosek osoby poszkodowanej, a nie z urzędu, co oznacza, że jeżeli chcemy uzyskać poniższe roszczenia musimy je zgłosić do Towarzystwa Ubezpieczeniowego, a następnie udowodnić ich zasadność, potrzebę oraz wysokość. Likwidacja szkody, powstałej w wyniku wypadku komunikacyjnego, zajmuje od 30 do 90 dni, licząc od daty zgłoszenia roszczenia, z zastrzeżeniem, że wcześniej złożona i przedstawiona została pełna dokumentacja. Termin ten niestety może ulec zmianie – powodem wydłużenia mogą być wspominane już mankamenty w dokumentacji lub przypadek, w którym proces leczenia nie został zakończony. Wówczas poszkodowany może spodziewać się wypłaty części odszkodowania w trakcie leczenia.
W jakim okresie możemy dochodzić roszczeń?
Co do zasady, przedawnienie roszczeń odszkodowawczych z tytułu umowy ubezpieczenia następuje z upływem 3 lat, od kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. W przypadku jednak kiedy szkoda jest wynikiem przestępstwa (np. potrącenie przez nietrzeźwego kierowcę) przedawnienie roszczeń odszkodowawczych następuje wówczas dopiero po upływie 20 lat.
Pamiętaj:
Wbrew ustalonemu obowiązkowi towarzystwa ubezpieczeń częstokroć prowadzą postępowanie w sposób zmierzający do wypłaty osobom poszkodowanym świadczeń o znacznie zaniżonej wartości. Poszkodowany praktycznie nie dysponuje jednak żadnymi narzędziami, aby stwierdzić czy przyznana mu kwota zadośćuczynienia/odszkodowania jest właściwa. Takiej oceny mogą dokonać tylko specjaliści zajmujący się dochodzeniem odszkodowań.